Deze website deed zich voor als een factchecker om nepnieuwsverhalen te publiceren

(Screenshot van The Wayback Machine)

Iemand publiceert nepnieuwsverhalen op een website die eruitziet als een factcheckorganisatie.

Op woensdag, Braziliaanse factchecker Aos Fatos gepubliceerd een onderzoek naar een nepnieuwswebsite die zijn merk had opgelicht om nep-inhoud te publiceren. In plaats van AosFatos.org, publiceerde het netwerk naar aosfatos.com .

Tai Nalon kreeg als eerste de tip.

“Een van onze lezers stuurde me een bericht op Facebook dat hij die nepwebsite had gezien. Hij had een bericht op Facebook gezien over de dood van een zeer beroemde journalist in Brazilië”, aldus de directeur van Aos Fatos. “En het was nepnieuws – het bracht de dood van deze journalist in verband met de steekpartij van (president Jair) Bolsonaro tijdens de verkiezingen omdat het beweerde dat de journalisten te veel wisten.”

Andere hoaxes op de website, die op het moment van publicatie niet beschikbaar waren, beweerden ten onrechte dat de Braziliaanse minister van Justitie gevangenen onkosten in de gevangenis wil laten betalen en dat president Bolsonaro dreigde de krant O Globo te sluiten. Volgens BuzzSumo, de tool voor doelgroepstatistieken, hadden de artikelen van de site vrijwel geen betrokkenheid op sociale media, met slechts twee artikelen die tientallen aandelen op Twitter verzamelden.

Aos Fatos is niet het eerste factcheckproject dat het doelwit is van een bedrieglijke website.

In april verscheen een copycat-versie van de Zweedse factchecker Faktiskt gelanceerd twee weken voordat de echte dat deed, publiceerde hij partijdige verhalen die fact-checkers bekritiseerden. Belgische debunkingsite Lead Stories was ook het doelwit in de zomer door een marketingsite die meer dan 7.000 van zijn artikelen opgelicht heeft.

Maar voor Aos Fatos was de bedriegerwebsite slechts het topje van de ijsberg.

Wanneer factcheckers het onderwerp zijn van verkeerde informatie

'Dezelfde lezer stuurde me een WhoIs-analyse, waar je kunt zien wie de eigenaar is van die URL,' zei Nalon. “We zagen dat (AosFatos.com) eind januari begon. Het was echt recent.'

Door de tool te gebruiken SpyOnWeb , die relaties tussen verschillende websites bijhoudt, vond Nalon Google AdSense- en Analytics-trackingnummers, die worden gebruikt om inkomsten te genereren met websites en bij te houden hoe goed ze presteren. Via de code kon Aos Fatos een link leggen tussen de originele hoax-site en een groter netwerk van nepnieuwswebsites - waarvan er één het onderwerp was van een federaal onderzoek.

'Het was een beetje gek omdat het amateuristisch klonk', zei Nalon. “Hoe konden ze elke site koppelen via AdSense en via Google Analytics? Hoe konden ze hun code zo gemakkelijk blootleggen? Het was eigenlijk niet moeilijk om erachter te komen, toch?”

Aos Fatos vond vijf andere nepnieuwssites die dezelfde AdSense- en analysecodes hadden als AosFatos.com: O Detetive (die offline was vanaf publicatie), Plantão Brasil, Notícias Brasil Online, Pensa Brasil en Descobrindo As Verdades. De tool voor websiteverkeer gebruiken VergelijkbaarWeb , ontdekte Aos Fatos dat zowel Pensa Brasil als Plantão Brasil in oktober, net voor de verkiezingen, bijna 3 miljoen bezoekers hadden.

Alle sites deden zich voor als officiële nieuwswebsites om verkeerde informatie te verspreiden. Ironisch genoeg, Aos Fatos had ze eerder ontkracht minstens 14 keer.

Toch was volgens het onderzoek van de factcheckers O Detetive ('The Detective', in het Engels) de meest opvallende nepnieuwsoperatie die gelinkt was aan de bedrieglijke factchecksite. Tijdens de aanloop naar de presidentsverkiezingen van oktober werd de eigenaar van de website, Franciney Duda Lima uit Sertãozinho, São Paulo, opgeroepen door een regionale rechtbank voor het publiceren van een schandalig verhaal over hoe een parlementslid naar verluidt had betaald voor een advocaat om te vertegenwoordigen de man die Bolsonaro neerstak op het campagnepad.

De rechtbank oordeelde dat het verhaal erop gericht was 'de reputatie van de kandidaat te denigreren en hem electorale schade toe te brengen'. Aos Fatos meldde dat het verhaal vervolgens werd verwijderd.

In de zomer, Globo's G1-platform geprofileerd de eigenaren van Notícias Brasil Online, 'een van de sites met de grootste nieuwsuitwisseling op internet.' Daarin zeiden de auteurs Rafael Brunetti en Hugo Dantas dat hun sites geen nepnieuws publiceerden - hoewel G1 ontdekte dat het duo valse verhalen online publiceerde onder een neppseudoniem.

“Dat verhaal onthulde de identiteit van twee eigenaren van die website. Maar er gebeurde niets - ze zeiden dat ze die website alleen zouden gebruiken om verhalen te publiceren waarvan ze vonden dat ze waar waren, 'zei Nalon. 'Ze zeiden dat ze geen nepnieuws publiceerden, ook al waren ze dat wel.'

Desinformatie van Khashoggi wijst op een groeiend aantal nep-factcheckers

Er zijn nog enkele dingen die Aos Fatos niet weet over het netwerk van nepnieuwssites.

Nalon zei dat er geen manier is om te weten of de mensen achter de bedrieglijke versie van Aos Fatos alleen opereerden of door iemand anders werden betaald. En als het erop aankomt, hadden ze valse identiteiten kunnen gebruiken zoals Brunetti en Dantas deden.

De enige organisatie die definitief weet wie er achter het netwerk zit, is Google, dat de advertentie-inkomsten van de sites heeft afgehandeld. Maar het bedrijf vertelde Aos Fatos dat het vanwege privacywetten geen gegevens kan vrijgeven over wie de eigenaar van het netwerk is.

“We weten niet of ze valse namen gebruikten. We weten niets omdat die websites, die domeinen, zijn geregistreerd onder verschillende namen van verschillende mensen waarmee ze bevriend zijn, waarmee ze verwant zijn', zei Nalon. “Het is een heel ingewikkeld netwerk van nepnieuwswebsites. Het is niet zo simpel.'

'We hebben niet genoemd wie ze zijn, omdat we niet zeker weten wie ze zijn en wat hun echte bedoelingen zijn.'